Chế độ ăn uống lành mạnh sẽ phần nào giúp cho những người bệnh đái tháo đường kiểm soát tốt tình trạng bệnh của họ. Đồng thời giúp giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến sức khỏe. Có một chế độ ăn uống tốt cũng giúp người bệnh cảm thấy khoẻ mạnh hơn mỗi ngày.

Đối với căn bệnh đái tháo đường, bạn cần hạn chế khẩu phần ăn và tần suất các món ăn làm tăng lượng đường trong máu. Vấn đề ăn uống làm sao vừa đảm bảo đủ dưỡng chất cho cơ thể mà vẫn ổn định đường huyết hẳn là điều khiến bạn băn khoăn nhất. Bài viết dưới đây sẽ gợi ý chế độ ăn uống cũng như một số loại thực phẩm mà người mắc bệnh đái tháo đường nên tránh. Từ đó giúp bạn lên kế hoạch lựa chọn chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh.

Carbohydrates là gì? Như thế nào là Carbs xấu và Carbs tốt

Carbs là một thành phần cơ bản trong thức ăn mà cơ thể con người sử dụng để tạo ra năng lượng. Nhưng với người mắc bệnh đái tháo đường cần cẩn thận khi chọn loại carbs nào để ăn. Cũng như làm thế nào để phân bố đều chúng trong suốt cả ngày.

Cơ thể hấp thu carbs và chuyển hóa chúng thành glucose một cách nhanh chóng. Điều này dẫn đến tăng glucose trong máu khiến người bệnh cảm thấy đói ngay sau đó. Cơ thể không hấp thu tất cả các carbs từ ngũ cốc nguyên hạt. Và những chất mà nó hấp thu sẽ đi vào máu chậm hơn so với carbs chế biến. Vì lý do này, chúng ít có khả năng gây tăng đột biến glucose trong máu. Chất xơ là một loại carb tốt cho sức khỏe mà mọi người nên ăn mỗi ngày. Những người mắc bệnh đái tháo đường nên hạn chế lượng đường mà họ tiêu thụ và chú ý cẩn thận khi ăn tinh bột.

Cần tránh sử dụng carbs xấu 

Điển hình chính là đường và ngũ cốc đã qua tinh chế. Đường, ngũ cốc tinh chế, tinh bột nhanh chóng cung cấp năng lượng cho cơ thể dưới dạng glucose. Và lượng năng lượng dư thừa này sẽ tích lũy dẫn tới tiền đái tháo đường và đái tháo đường.

Carbs tốt có ở đâu

Có trong các thức ăn thực vật giàu chất xơ, vitamin, khoáng chất và các chất hóa thực vật. Các thức ăn đó bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, rau và hoa quả. Một thức ăn không thể đánh giá là nguồn carbs tốt nếu không xét tới thành phần chất xơ có trong đó. Trừ những thức ăn tự nhiên ít chất xơ như sữa tách kem).

Nhóm thực phẩm giàu carbs

Ngũ cốc

Ngũ cốc chứa tinh bột, nhưng ngũ cốc nguyên hạt còn chứa các vitamin, khoáng chất và chất xơ thiết yếu. Những người mắc bệnh đái tháo đường nên ăn ngũ cốc nguyên hạt. Chẳng hạn như đậu đỗ, gạo còn vỏ cám, rau củ…. Bạn hãychế biến bằng cách hấp, luộc, nướng, hạn chế tối đa rán, xào…

Những người tiêu thụ nhiều ngũ cốc nguyên hạt có nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường/tiền đái tháo đường thấp hơn. Ngũ cốc nên hạn chế hoặc tránh: Gạo trắng, bánh mì, miến, bột sắn dây, các loại củ nướng. Ngũ cốc nguyên hạt tốt cho sức khỏe: Lúa mì nguyên chất, yến mạch, lúa mạch đen nguyên hạt, hạt diêm mạch, gạo lứt, gạo hoang dã, ngô, hạt kê, củ dền.

Chất đạm

Cũng như carbs, một người nên cẩn thận chọn nguồn protein, đặc biệt nếu họ mắc đái tháo đường/tiền đái tháo đường. Ăn thịt đỏ, chẳng hạn như thịt bò, thịt lợn và thịt cừu, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường ngay cả ở mức tiêu thụ thấp. Thực phẩm giàu protein cũng giàu chất béo không có lợi cho sức khỏe vì chúng có thể dẫn đến tăng cân, cholesterol và triglyceride trong cơ thể.

• Chất đạm nên hạn chế hoặc tránh: Thịt đỏ, chẳng hạn như thịt bò, thịt lợn và thịt cừu. Tránh tẩm bột hoặc chiên các loại thịt có hàm lượng muối cao.
• Chất đạm nên ăn: thịt trắng như cá, gia cầm bỏ da, hải sản, trứng, đạm thực vật.

Các sản phẩm làm từ sữa

• Sản phẩm từ sữa cung cấp canxi, chất đạm và vitamin. Chúng cũng chứa một loại đường gọi là đường sữa. Những người mắc bệnh đái tháo đường tốt nhất nên chọn thực phẩm từ sữa ít béo.
• Sản phẩm từ sữa nên tránh hoặc hạn chế: Sữa nguyên chất, sữa chua, phô mai nhiều chất béo, sữa chua ngọt, đồ uống từ sữa có thêm đường.
• Sản phẩm từ sữa nên ăn: Sữa tách kem, sữa chua nguyên chất, phô mai ít béo.

Chất béo

Chất béo cung cấp các acid béo thiết yếu như omega-3. Nó là một phần không thể thiếu trong chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh. Chất béo giúp cơ thể hấp thu vitamin A, D, E và K. Với người mắc bệnh đái tháo đường chất béo không bão hòa tốt hơn chất béo bão hòa.

Chất béo tốt là chất béo không bão hòa có nguồn gốc từ cá béo, thực vật như dầu ô liu, hướng dương và hạt cải

Chất béo xấu là chất béo bão hòa và chất béo trans. Chất béo bão hòa có trong các loại sản phẩm động vật như thịt đỏ hay thịt động vật, các sản phẩm sữa, trứng.  Còn chất béo Trans, loại chất béo này còn được gọi là dầu hydro hóa một phần, được tạo ra bằng cách thêm hydro cho các loại thực phẩm lỏng để làm vững chắc hơn và ít có khả năng làm hỏng, có lợi cho các nhà sản xuất thực phẩm và rất xấu cho sức khỏe của bạn.

Cách để giảm chất béo xấu: Sử dụng dầu ô liu, loại bỏ hết chất béo có thể nhìn thấy ở thịt trước khi nấu, loại bỏ da, mỡ gà, hãy thử ăn các loại hạt, thay vì khoai tây chiên hoặc bánh quy giòn, hạn chế ăn đồ chiên xào, nướng mà nên chế biến đồ ăn theo các luộc, hấp, Một tuần ăn cá thay ăn thịt đỏ 2 đến 3 lần.

Hoa quả và rau

Hoa quả và rau cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất. Vì lý do này, trong chừng mực, trái cây là một món tráng miệng tốt. Chúng cung cấp carbohydrate chất lượng cao và chứa chất xơ giúp làm chậm quá trình hấp thụ glucose của cơ thể.

Người mắc bệnh đái tháo đường nên cẩn thận khi tiêu thụ nước ép trái cây, trái cây khô sấy khô có thêm đường, trái cây đóng hộp với xi-rô đường, mứt, thạch và các chất bảo quản khác có thêm đường,…

Hoa quả và rau nên ăn: Dâu tây, dâu đen, việt quất, mâm xôi, nho đen, bưởi, cam, quýt, bơ, ô liu, ổi, lê, đào, táo ít ngọt.

Chế độ ăn dinh dưỡng cân bằng tốt cho người bệnh

Chế độ ăn đa dạng, đầy đủ từ nhiều nguồn

Một chế độ ăn đa dạng, đầy đủ từ nhiều nguồn thức ăn sẽ cung cấp đủ chất giúp cơ thể hoạt động bình thường. Với bệnh nhân đái tháo đường là trẻ em lại càng cần một chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng để đảm bảo cho sự phát triển bình thường về thể chất và trí tuệ của các bé.

Bữa ăn phải có đầy đủ các chất: chất bột đường, chất đạm, chất béo, chất xơ và chất khoáng để đảm bảo sức khỏe của người bệnh. Các chất bột là nguồn năng lượng cho cơ thể hoạt động. Chất đạm giúp cho các tế bào, các mô của các cơ quan, bộ phận của cơ thể phát triển. Trong khi chất béo cho nhiều năng lượng và giúp hấp thu một số vitamin. Còn ăn hoa quả để có đủ vitamin và muối khoáng.

Lượng thức ăn phải tùy theo cân nặng và mức độ hoạt động thể lực của người bệnh.

Duy trì ổn định 3 bữa ăn chính 

Nên duy trì ổn định 3 bữa ăn chính trong ngày. Đối với người cân nặng ổn định, đường huyết kiểm soát tốt không cần thiết phải ăn thêm bữa phụ hoặc chia nhỏ bữa ăn. Người bệnh chỉ ăn thêm bữa phụ khi phải vận động nhiều. Cụ thể là khi đi tham quan, chơi thể thao… Đối với những bệnh nhân có nguy cơ bị hạ đường huyết, đặc biệt bệnh nhân đang tiêm insulin thì cần xem xét có bữa phụ.

Bổ sung vitamin, muối khoáng

Nên bổ sung đầy đủ vitamin và muối khoáng quan trọng. Chẳng hạn như sữa, cá hồi chứa nhiều canxi.

Người bệnh cũng nên ăn nhiều chất xơ có trong rau xanh. Một số hoa quả sẽ lưu lại dạ dày lâu hơn, ngăn cản các men tiêu hóa tác dụng với thức ăn, làm chậm quá trình tiêu hóa và hạn chế hấp thu đường vào máu.

Cùng với chế độ ăn hợp lý, người bệnh cần tăng cường tập thể dục. Như vậy giúp tăng cường sức khỏe, cải thiện đường huyết, huyết áp và mỡ máu.

Chọn những thực phẩm ít làm tăng lượng đường huyết

Ăn vừa phải chất béo: hạn chế ăn mỡ động vật, nội tạng động vật, các sản phẩm chế biến từ động vật. Bởi vì những chất béo này làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch. Người bệnh nên thay thế mỡ động vật bằng dầu thực vật. Hãy ăn nhiều cá vì đây là nguồn cung cấp các chất béo tốt cho cơ thể.

Nên hạn chế uống rượu bia vì nguy cơ tăng cân và hạ đường huyết. Người bệnh tăng huyết áp nên giảm lượng muối tiêu thụ hàng ngày.

Nguồn: Moh.gov.vn